İCRA YASASI 100 YIL SONRA DEĞİŞİYOR: VATANDAŞA BÜYÜK KORUMA
Belgesiz İcra Takibi Tarihe Karışıyor, Maaş Haczinde Adalet Geliyor
İCRA YASASI 100 YIL SONRA DEĞİŞİYOR: VATANDAŞA BÜYÜK KORUMA
Belgesiz İcra Takibi Tarihe Karışıyor, Maaş Haczinde Adalet Geliyor
ANKARA - Yaklaşık 100 yıldır yürürlükte olan İcra ve İflas Kanunu köklü bir değişime uğruyor. Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan "Cebrî İcra Kanunu Taslağı" ile vatandaşların en çok şikayet ettiği konularda büyük düzenlemeler yapılıyor.
Yeni düzenlemelerle birlikte artık hiç kimse başkasına karşı belgesiz icra takibi başlatamayacak. Maaş haczindeki yüzde 25 kuralı da tarih oluyor.
BELGESİZ İCRA DÖNEMİ SONA ERİYOR
Mevcut sistemde alacaklılar, herhangi bir belge göstermeksizin sadece beyanlarıyla icra takibi başlatabiliyordu. Bu durum özellikle aile içi anlaşmazlıklarda ve komşuluk ilişkilerinde suistimallere yol açıyordu.
Yeni taslağa göre, ilamsız icra takibi başlatmak için artık yazılı belge zorunluluğu getiriliyor. Sözleşme, fatura, dekont gibi yazılı kanıt olmadan kimse başkasına icra takibi açamayacak.
Bu düzenlemeyle sahte ve asılsız icra takiplerinin büyük oranda sona ereceği öngörülüyor.
MAAŞ HACZİNDE TARİHİ DEĞİŞİKLİK
Vatandaşları en çok etkileyen değişikliklerden biri maaş haczinde yaşanacak. Şu anda maaşların sabit yüzde 25'i hacze konu olabiliyor.
Yeni düzenlemeyle bu sabit oran kalkıyor ve gelir seviyesine göre özel hesaplama sistemi getiriliyor. Bu değişiklik özellikle düşük gelirli vatandaşların lehine olacak.
MAHKEME KARARLARI İÇİN KESİNLEŞME ŞARTI
İlamlı icra sisteminde de önemli değişiklik yapılıyor. Mevcut düzenlemede ilk derece mahkemesi kararları ile doğrudan icra takibi başlatılabiliyordu.
Taslağa göre, artık icra takibi için mahkeme kararının Bölge Adliye Mahkemesi'nde kesinleşmesi beklenecek. Bu düzenleme, mahkeme kararlarına itiraz sürecindeki borçluları korumayı amaçlıyor.
İTİRAZ SİSTEMİ BASITLEŞIYOR
Mevcut sistemde borçlular icra takibine itiraz ettikten sonra alacaklılar "itirazın kaldırılması" davası açabiliyordu. Bu durum borçlular için ek mahkeme masrafı anlamına geliyordu.
Yeni düzenlemeyle bu karmaşık sistem kalkıyor. Bunun yerine borçlunun itirazına karşı sadece "iptal davası" açılabilecek. Bu değişiklik borçluların savunma haklarını güçlendiriyor.
GÖNÜLLÜ ÖDEMEYE TEŞVİK
Taslakta borcunu zamanında ödeyen vatandaşlar için teşvik edici düzenleme de yer alıyor. Borcunu belirlenen süre içinde ödeyen vatandaşlar harç ve masraf ödemekten muaf tutulacak.
DOSYA SÜRE SINIRI GETİRİLİYOR
Şu anda süresiz açık kalabilen icra dosyaları için yeni düzenleme getiriliyor. Belirlenen sürede işlem yapılmadığında dosyalar otomatik olarak düşecek.
Bu düzenleme özellikle uzun yıllar açık kalan dosyaların neden olduğu mağduriyetleri önleyecek. Satış talebi de süresinde yapılmazsa takip düşecek, ancak alacaklı isterse yeniden takip açabilecek.
İCRA DAİRELERİNDEKİ PARA SORUNU ÇÖZÜLÜYOR
İcra dairelerinde yıllarca bekleyen paraların enflasyon karşısında değer kaybetmesi sorunu da çözülüyor. Yeni düzenlemeyle icra dairelerine yatırılan paralar yasal faizi ile birlikte nemalandırılacak ve hak sahiplerine ödenecek.
MAHKEME KARARI İHLALİNE GÜNLÜK CEZA
Taslakta dikkat çeken başka bir düzenleme de mahkeme kararlarının ihlali durumunda getirilen günlük para cezası sistemi. Bu düzenleme, mahkeme kararlarına uymayanları caydırmayı amaçlıyor.
UZMANLARDAN OLUMLU KARŞILAMA
Hukuk uzmanları yeni düzenlemelerin genel olarak vatandaş lehine olduğunu belirtiyor. Özellikle asılsız icra takiplerinin önlenmesi ve maaş haczindeki değişikliklerin büyük memnuniyet yarattığı ifade ediliyor.
Türkiye Barolar Birliği Başkanı, "Bu düzenlemeler vatandaşın hak arama özgürlüğünü güçlendirirken, keyfi uygulamaları da önleyecek" değerlendirmesini yaptı.
SÜREÇ VE UYGULAMA
Taslak şu anda görüşe açık durumda. Vatandaşlar ve hukuk uzmanları 31 Ocak 2026 tarihine kadar Adalet Bakanlığı'na görüş bildirebilir.
Taslağın TBMM'ye sevk edilmesi ve yasalaşma süreci hakkında henüz net tarih verilmezken, sürecin çok uzamayacağı öngörülüyor.
19 BİN MAHKUMA TAHLİYE YOLU AÇILDI
10. Yargı Paketi Yürürlükte: Gece ve Hafta Sonu Evde Ceza İmkanı
ANKARA - TBMM'de 4 Haziran'da kabul edilen ve aynı gün Resmi Gazete'de yayımlanan 10. Yargı Paketi ile ceza infaz sisteminde tarihi değişiklikler başladı. Yasayla birlikte 19 bin 800 mahkumun tahliye yolu açılırken, binlerce mahkum için de gece ve hafta sonu evde kalma imkanı getiriliyor.
GENEL AF DEĞİL, İNFAZ İYİLEŞTİRMESİ
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, yapılan düzenlemelerin "genel af" olmadığını, sadece infaz koşullarında yapılan iyileştirmeler olduğunu vurguladı.
"Burada herhangi bir af söz konusu değil. Bizim böyle bir gündemimiz de söz konusu değil. Düzenlemeler cezaevindeki şartlarla ilgili" açıklamasını yapan Bakan Tunç, 55 bin kişinin affedileceği yönündeki iddiaların doğru olmadığını belirtti.
GECE VE HAFTA SONU İNFAZI GENİŞLİYOR
Yeni düzenlemenin en dikkat çeken özelliği, gece ve hafta sonu infaz uygulamasının genişletilmesi oldu. Bu sistemden kasıtlı suçlarda 3 yıla, kasıtsız suçlarda 5 yıla kadar ceza alan mahkumlar yararlanabilecek.
Gece infazı: Mahkumlar her akşam saat 19:00'da cezaevine girip, sabah 07:00'de çıkacak. Gündüzleri ailesiyle vakit geçirebilecek ve işine gidebilecek.
Hafta sonu infazı: Cuma günü saat 19:00'da cezaevine girip, Pazar günü aynı saatte çıkabilecek.
MÜKERRİR MAHKUMLARA DA İMKAN
Yeni düzenlemenin en tartışmalı yanlarından biri, mükerrir (tekrar suç işleyen) mahkumların da bu imkanlardan yararlanabilecek olması. İkinci kez mükerrir olan mahkumlar bile, belirli koşulları sağladıkları takdirde gece ve hafta sonu infaz sisteminden faydalanabilecek.
İkinci kez mükerrir mahkumlar, cezalarının dörtte üçünü iyi halli geçirdikten sonra koşullu salıverilmeye hak kazanabilecek. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası almış ikinci kez mükerrirler için 39 yıl, müebbet hapis cezası almış olanlar için 33 yıl fiili hapis süresi öngörülüyor.
KADIN MAHKUMLARA ÖZEL KOLAYLIK
Doğum yapmış kadın mahkumlar için konutta infaz süresi 3 yıldan 5 yıla çıkarıldı. Bu düzenlemeyle küçük çocuklu annelerin cezalarını evde çekme imkanı genişletiliyor.
YAŞLI MAHKUMLAR İÇİN KADEMELİ SİSTEM
Yaşlı mahkumlar için yaşa göre konutta infaz süreleri belirlendi:
65 yaş üstü: 3 yıla kadar
70 yaş üstü: 4 yıla kadar
75 yaş üstü: 5 yıla kadar
80 yaş üstü: 6 yıla kadar
HASTA VE ENGELLİLERE ÖZEL DÜZENLEME
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alanlar hariç, ağır hastalık veya engellilik nedeniyle cezaevinde yaşayamayacak durumda olan mahkumlar Adli Tıp Kurumu raporu ile evde ceza çekebilecek.
COVİD DÖNEMİNDEKİ HAKSIZLIK GİDERİLDİ
31 Temmuz 2023 tarihinden önce suç işleyip de cezası sonra kesinleşen mahkumlar, pandemi dönemindeki infaz indiriminden yararlanamamıştı. Yeni düzenlemeyle bu eşitsizlik gideriliyor.
KISA CEZALİLAR MUTLAKA CEZAEVİNE GİRECEK
"Cezasızlık algısını" önlemek için getirilen düzenlemeyle, mahkumlar aldıkları ceza ne kadar kısa olursa olsun, koşullu salıverilme tarihine kadarki sürenin en az onda birini cezaevinde geçirmek zorunda kalacak. Bu süre minimum 5 gün olarak belirlendi.
BAŞVURU VE İTİRAZ SÜRECİ
Gece ve hafta sonu infazından yararlanmak isteyenler, gerekçeli dilekçeyle infaz hakimliğine başvuracak. Başvuru reddedilirse ağır ceza mahkemesine itiraz edilebilir. Ağır ceza mahkemesi de reddederse kanun yararına bozma başvurusu yapılabilir.
SUÇLARA DA AĞIR CEZALAR
Paket sadece infaz kolaylıkları getirmedi, bazı suçlarda caydırıcılığı artırmak için ceza artışları da öngördü:
Kasten yaralama cezalarında yüzde 50 artış
Alkol veya uyuşturucu etkisinde araç kullanma: 6 aydan 2 yıla hapis
Yol kesme: 1-3 yıl hapis (yeni suç)
Düğün, nişan gibi toplu alanlarda silah atma: 1-5 yıl hapis
DİJİTAL HAKLAR DA KORUNUYOR
Paket kapsamında internet ortamında kişilerin şeref ve itibarına yönelik saldırılarda koruyucu önlemler getiriliyor. Zararlı içeriklerin erişime engellenmesi ve çıkarılması için düzenlemeler yapılıyor.
TBMM'DE TARTIŞMALI SÜREÇ
30 maddeden oluşan teklif, TBMM Genel Kurulu'nda muhalefet partilerinin itirazları üzerine 8 maddenin çıkarılmasıyla 22 madde halinde kabul edildi.
CHP ve İYİ Parti milletvekilleri özellikle terör suçlularının da bazı düzenlemelerden yararlanabileceği gerekçesiyle pakete karşı çıktı. AK Parti ise düzenlemelerin sadece belirli suçları kapsadığını ve gerekli güvenlik önlemlerinin alındığını savundu.
UZMANLARDAN DEĞERLENDİRME
Ceza hukuku uzmanları, paketin genel olarak rehabilitasyon odaklı modern bir yaklaşım getirdiğini belirtiyor. Ancak toplumsal güvenlik açısından bazı endişelerin de bulunduğu ifade ediliyor.
İstanbul Barosu Ceza Hukuku Komisyonu Başkanı, "Bu düzenlemeler mahkumların toplumsal hayata uyumunu kolaylaştıracak, ancak uygulama sırasında dikkatli olunması gerekiyor" değerlendirmesini yaptı.
Paket, 2025 yılının en önemli hukuki reformlarından biri olarak değerlendiriliyor ve uygulamadaki sonuçları yakından takip edilecek.
